Deprem riski altındaki Tekirdağ’da 200 binden fazla konut yıkılmadan yenilenmeyi bekliyor. Ancak mevcut hızla ilerlerse, dönüşüm tamamlandığında yeni binalar bile eski olacak. Maliyet 500 milyar lirayı aşıyor, süre ise 20 yıl!

200 Bin Konut Risk Altında

Marmara Denizi’nde meydana gelen her sarsıntı Tekirdağ’da aynı soruyu yeniden gündeme getiriyor: Ya bu gece olursa?

Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın en kırılgan segmentine komşu olan Tekirdağ’da, yapılan teknik değerlendirmelere göre 33 bin 500 binanın depremde orta-yüksek risk grubunda olduğu tahmin ediliyor. Bu binalarda yaklaşık 201 bin konut bulunuyor. Kısaca, kent genelindeki her üç binadan biri, büyük bir depremde ağır hasar riski taşıyor.

Yeni Binalar Bitene Kadar Yenileri de Eski Olacak

Mevcut belediye ve bakanlık kapasitesiyle yılda ortalama 10 bin konut dönüştürülebiliyor. Bu da tüm konut stokunun güvenli hale gelmesinin en az 20 yıl süreceği anlamına geliyor. Oysa uzmanlar, Marmara için beklenen büyük depremin önümüzdeki 5-10 yıl içinde gerçekleşme olasılığının %65 olduğunu söylüyor.

İnşaat tamamlandığında, bu süreçte inşa edilen binaların çoğu bile teknik olarak “eski yapı” statüsüne düşmüş olacak. Yani dönüşüm tamamlandığında bile başa dönmüş olabiliriz.

Maliyet Dudak Uçuklatıyor: 513 Milyar TL!

Sadece yapıların yıkılıp yeniden yapılması değil, kamulaştırma, geçici barınma, altyapı ve sosyal uyum maliyetleri de hesaplandığında kentsel dönüşümün Tekirdağ’a toplam maliyeti 513 milyar TL‘yi buluyor. Bu rakam, bazı bakanlık bütçelerinin tamamından bile daha yüksek.

En Kritik Bölgeler Alarm Veriyor

Risk haritasına göre en tehlikeli alanlar:

• Süleymanpaşa: Yavuz, Aydoğdu, Hürriyet mahalleleri
• Çorlu: Reşadiye, Muhittin
• Marmaraereğlisi: Tüm sahil bandı
• Şarköy: Eski sahil yapıları
• Çerkezköy: Kızılpınar Mahallesi

Bu bölgelerde eski yapı stoğu, kötü zemin koşulları ve kontrolsüz yapılaşma, riski katlıyor.

Yık-Yap mı, Yerinde Dönüşüm mü?

Uzmanlar “yerinde ve etap etap dönüşüm” modelini öneriyor. Aksi takdirde, nüfusun aynı anda tahliyesi sosyal çöküş yaratabilir. Ancak bunun için ciddi bir finansal seferberlik, güçlü bir yerel-sivil katılım ve zamanla yarışan bir planlama gerekiyor.

Çözüm Nerede?

Bu çapta bir dönüşüm için sadece belediye ve TOKİ değil; Dünya Bankası, İller Bankası, merkezi hükümet ve özel sektörün birlikte hareket etmesi gerekiyor. Ancak merkezi bütçeden gelen destek sınırlı. Bu da süreci yavaşlatıyor.

Ya Bu Gece Olursa?

Tüm analizler, bir gecede binlerce canın yitirilmesini önlemenin tek yolunun bugünden harekete geçmek olduğunu söylüyor. Ancak zaman daralıyor. Eğer Tekirdağ için bir “deprem master planı” hazırlanmazsa, dönüşüm değil, yıkım kaçınılmaz olabilir.

Belediye Üzerine Düşeni Yapıyor, Sıra Merkezî Hükümette

Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi, Marmara’da beklenen büyük depreme karşı uzun süredir sistemli ve kararlı bir hazırlık yürütüyor. Afet yönetimi konusunda uzmanlaşan TEKDAŞ (Tekirdağ Kentsel Dönüşüm A.Ş.), kent genelindeki riskli yapıları tespit ediyor, mikrobölgeleme çalışmalarıyla zemin verilerini güncelliyor, vatandaşları bilinçlendiren toplantılar düzenliyor. Dönüşüm süreçlerini sadece yıkım ve yeniden inşa olarak değil, kent bütünlüğü içinde planlıyor.

Süleymanpaşa’dan Çorlu’ya, Marmaraereğlisi’nden Şarköy’e kadar riskli bölgelerde, TEKDAŞ teknik ekipleri sahada aktif şekilde çalışıyor. Mahalle bazlı analizler yapılırken, belediye de dönüşümde sosyal uyumu gözeten modeller geliştiriyor. Yeni yapılaşmalarda zemin verisi zorunlu tutuluyor, her proje bilimsel raporlarla destekleniyor.

Afet sonrası müdahalede de Tekirdağ fark yaratıyor. 2024 yılında Altın Karınca Ödülü’nü “Afet Yönetimi ve Dirençli Kentler” kategorisinde alan Büyükşehir Belediyesi, kriz anlarında gösterdiği hızlı refleks, afet sonrası koordinasyon kapasitesi ve lojistik hazırlığıyla Türkiye genelinde örnek gösteriliyor. Belediyeye bağlı ekipler, il genelindeki tüm afet senaryolarına karşı entegre müdahale planlarıyla hareket ediyor.

Ancak belediyenin tüm bu çabalarına rağmen, karşı karşıya kalınan tablo devasa bir maliyet doğuruyor. Yaklaşık 500 milyar liraya ulaşan dönüşüm bütçesi, yerel imkanları fazlasıyla aşıyor. Belediye, elindeki tüm araçları seferber ediyor ama bu yükü tek başına taşıyamıyor.

Kent kendini hazırlıyor, yerel yönetim elinden gelenin fazlasını yapıyor. Ama deprem, sadece Tekirdağ’ın sorunu değil. Merkezi hükümet, düzenleyici olmaktan çıkıp, artık doğrudan destek veren, kaynak aktaran, yük paylaşan bir aktör hâline gelmek zorunda. Aksi halde, dönüşüm değil, felaket kapıyı çalabilir.