Alerjik rinit nedir ve nasıl oluşur?

İrmet Hospital Dahiliye (İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Saida Mammadova ‘Alerjik Rinit’ hakkında bilgilendirmelerde bulundu.

Mevsimsel alerjik rinit diğer adıyla bahar nezlesi, saman nezlesi, gibi isimlerle de bilinen alerjik nezle, soğuk algınlığı belirtilerine benzeyen burun akıntısı, gözlerde kaşınma, tıkanma, hapşırma gibi belirtilerle kendini gösteren hastalıktır.

Alerji kelimesi, Latince ‘den köken alan, farklı tepki vermek anlamına gelen bir kelimedir. Tıbbi olarak normalde zararsız olan maddelere karşı başka insanların göstermediği şekilde bağışıklık sisteminin farklı ve aşırı reaksiyon göstermesi anlaşılır. Bağışıklık sistemini uyaran ve alerjiye neden olan maddelere alerjen denilir.

Bağışıklık sistemi, vücuda giren alerjen ile ilk karşılaştığında hiçbir klinik bulgu ortaya çıkmaz, çünkü henüz bu maddeye karşı özel antikorlar (IgE) üretilmemiştir. İlk temasta bu özel antikorlar üretilir, ancak ikinci temasta bağışıklık sistemi tepki verir ve böylece alerji belirtileri ortaya çıkar. Yetişkinlerde Alerjik rinit kişilerin hem sağlık hem de sosyal yaşantısını etkileyip hayat kalitesini bozan ciddi bir sağlık sorunudur.

ALERJİK RİNİT TİPLERİ NELERDİR?
Mevsimsel olarak ortaya çıkan, yıl boyu süren ve mesleki koşullardan dolayı görülen 3 tip alerjik rinit vardır:

Mevsimsel alerjik rinit, iklimle doğrudan ilişkili olarak bilinir. Mevsimsel alerjik rinite sahip kişiler ilkbahar ayları içerisinde yer alan polen mevsiminde ve yaz başından sonbahara kadar olan dönemde nefes almada güçlük çekerler.

Mesleki alerjik rinit, kişinin çalışma koşullarına ya da okul içerisindeki alerjen maddelere karşı oluşan alerjik rinit tipidir. Burunda tıkanıklık, hapşırma ya da burun akıntısı bu ortamlarda girildiği zaman görülen semptomlardır.

Yıla yayılan alerjik rinit tipinde belirtiler yıl boyunca sürer. Ev içerisindeki hayvan tüyleri, böcekler ve akarlar bu alerjik rinit tipine sebep olan etkenlerdir.
Alerjik Rinitin Nedenleri Nelerdir?
Çevrede bulunan alerjenler
Hastanın genetik olarak alerjiye yatkınlığı
Bağışıklık sisteminin hassas olması

Hastada egzama veya alerjik astım olması

Acı, sıcak ve çok baharatlı yiyecekler, yiyeceklerin içerikleri

Sigara dumanı
Alerjik Rinit Belirtileri
Alerjik rinitin belirtileri hapşırma, burun kaşıntısı, burun akıntısı gibi nezle belirtileridir.

Bunlara ek olarak;

Burun akıntısı ve burunda tıkanma

Gözlerde sulanma, kızarma ve kaşınma (alerjik konjunktivit)

Hapşırma

Burun kaşıntısı

Damak ve boğazda kuruluk, kaşınma

Gözaltlarında şişme ve morarma(alerjik morluk)

Geniz akıntısı

Öksürük

Yorgunluk

Burun kanaması

Sık sinüzit

Tat ve koku bozukluğu

Ev içi ya da dışı küf, mantar gibi bakteriler

Alerjik Rinit Teşhisi

Alerjik rinit tanısını koymak için hastalığın belirtileri, hastanın öyküsü ve şikayetleri, ailede alerjik hastalık olup olmaması durumları sorgulanır. Daha sonra deri prick testi veya kandan yapılan alerji testiyle alerjik rinitin nedeni ortaya çıkartılır. Deri prick tesi kan tahlilinde bakılan testden daha güvenilirdir.
Alerjik Rinit Tedavisi

Alerjik rinit tedavisi için en iyi yol hastalığınıza neden olan alerjenlerden uzak durmaktır. Alerjik rinit bazen tek başına olmaz yanında diğer eşlik eden hastalıklar da olur. Astım veya egzama varsa bu hastalıklara yönelik de tedavide başlanmalıdır.

Antihistaminikler, dekonjestanlar ve burun kortikosteroid spreyleri gibi ilaçlar, alerji belirtilerini kontrol etmeye yardımcı olabilir. Belirtileri tedavi etmek için bazı tamamlayıcı ve alternatif terapiler de kullanılabilir.

Ayrıca alerjik rinit tedavisi için şu anda en iyi tedavi yöntemi aşı tedavisidir(immünoterapi). Yetişkin hastalarda alerjik rinite yol açan alerjene karşı uygulanan aşı tedavisi (immünoterapi) hastalığın şikayetlerini ortadan kaldıran, hastalığın ilerlemesini ve astım gelişmesinin engelleyen yapılabilecek en iyi tedavi yöntemidir.

Alerjik Rinitli Kişilere Tavsiyeler:
Alerjik rinitli kişilerin tozlu ve polenli ortamlarda bulunmaması, eğer bulunmak zorunda kalacaklarsa maske kullanmaları gerekir.

Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır. Özellikle kaloriferli evlerde kuru ev havası alerjik rinitin kötüleşmesine neden olabileceğinden, evde hava nemlendiricileri kullanılmalıdır. Oda havasının temizliğine dikkat edilmelidir.

Evde hayvan ve bitki beslemekten kaçınılması gerekir. Tüylü ve yünlü battaniyeler yerine pamuklu ve sentetik olanları tercih edilmelidir. Toz barındırabilecek tarzda kilim, halı gibi ev eşyaları kullanılmamalıdır.

Mobilyalar haftada iki defa temizlenmelidir. Alerjisi olanlar mümkünse temizlik yapmamalı, yapmak zorunda iseler temizlik sırasında ve sonrasında 15 dakika maske takmalıdırlar.

Hastanın yatak odasındaki yatak, yastık ve yorgan alerjen geçirmeyen kılıflar ile kaplanmalıdır. Eğer yatak eski ise değiştirilmesinde yarar vardır.

Yatak takımları ev tozu akarları ve yumurtalarını öldürmek amacı ile her hafta 60 derecede yıkanmalıdır. Çocuklar tüylü oyuncaklarla uyumamalıdır. Genel sağlık kurallarına uyulmalı, egzersiz yapılmalı, sigara içilmemeli, dengeli beslenmelidir.