Rahim ağzı kanseri tanı ve tedavi yöntemleri

İrmet Hospital Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nurdan Tombalak 1-31 Ocak Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık ayı sebebiyle bilgilendirmelerde bulundu.

Rahim ağzı kanseri ya da tıbbi adıyla serviks kanseri, rahmin serviks (boyun) adı verilen alt kısmındaki hücrelerde görülür ve dünyada en sık görülen jinekolojik kanserlerin başında gelir. Tedavide en önemli faktör erken teşhistir.

Rahim ağzı kanseri evresine göre daha derin dokulara ve uzak organlara yayılım gösterebilir. Rahim ağzı kanseri, önlenebilen kanser türlerinden biridir. Dünya Sağlık Örgütü rahim ağzı kanserine karşı etkin koruyuculuğu nedeniyle; yetişkinlere ek olarak erkek ve kız çocuklarının da aşılanmasıyla, HPV kaynaklı hastalıklar ile rahim ağzı kanserinin önümüzdeki yüz yıl içinde ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.

RAHİM AĞZI KANSERİ NEDİR?
Rahim ağzı kanserlerinin neredeyse tümünden sorumlu olan HPV (“Human Papilloma Virüsler”) virüsü çok belirti göstermez ve oldukça bulaşıcıdır. Çoğu kadın, hayatının bir döneminde karşılaştığı HPV virüsünü kendi vücut savunma sisteminin yardımı ile yener. Bazı HPV virüsleri ise bu savunma sisteminden güçlü çıkar ve rahim ağzı kanserine neden olabilir.  Hastalığa neden olan HPV virüsünden korunmak için önlemler almak ve düzenli sağlık kontrolleri ve taramaları yaptırmak, hastalık oluşmadan veya hastalığın erken döneminde saptanmasına ve tedavide başarıya yardımcı olmaktadır. 

RAHİM AĞZI KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Rahim ağzı kanseri belirtileri arasında en yaygın olarak görüleni vajinal kanamadır. Vajinal kanama, adet dönemleri dışında, cinsel ilişkiden sonra ya da menopoz sonrası dönemde görülebilir. Diğer sık görülen belirti disparoni olarak tanımlanan cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesidir. Normal olmayan aşırı vajinal akıntı, adet döngüsünün anormal şekilde bozulması serviks kanserinin erken belirtilerden bazılarıdır.

Rahim ağzı kanseri özellikle ileri evrelere ilerlemişse belirtileri bu şekilde özetlenebilir;

• Vajinadan idrar ve dışkı kaçağı
• Sırt ağrısı
• Bacak ağrısı
• İştah kaybı
• Pelvik ağrı
• Şişmiş ayaklar
• Kilo kaybı
• Yorgunluk, halsizlik
• Kemik ağrısı ve kırıklar

RAHİM AĞZI KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Rahim ağzı kanseri nedenleri arasında çok sayıda doğum yapmak, erken yaşta cinsel ilişkiye girmek, çok sayıda partneri olmak ve sigara içmek sıralanabilir. Rahim ağzı kanseri hastalarının % 98’inde HPV enfeksiyonu görülmüştür. Genellikle cinsel ilişki ile bulaşan HPV’in yüzden fazla tipi vardır. Özellikle 16 ve 18 tipleri rahim ağzı kanserine neden olurken, tip 6 ve 11 ise genital organlarda siğillere neden olur. Çok eşlilik, cinsel ilişkiye 20 yaşından önce başlanmak, sigara içmek, bağışıklık sisteminin zayıf olması, genital organlarda viral ve bakteriyal enfeksiyonların sıkça görülmesi, çok sayıda doğum yapmak, sosyoekonomik düzeyin düşük olması, C vitamini ve A vitamini eksikliği gibi durumlar serviks kanseri risk faktörleri arasında sayılmaktadır.

RAHİM AĞZI KANSERİ TANISI NASIL KONUR?
Displazi ve erken dönemdeki kanserlerin çoğu düzenli smear testi yaptıran kadınlarda teşhis edilir. İleri evrelerdeki rahim ağzı kanserlerinin çoğu ise düzenli smear testi yaptırmayan kadınlarda teşhis edilir. Rutin smear testi yaptırma gereğinin nedeni işte budur. Anormal bir smear testi sonucunuz veya rahim ağzı kanseri belirtileriniz varsa ileri testlerin yapılması gerekebilir. Kolposkopi ve biyopsi gibi yöntemler anormal hücrelerin displazi veya kanser olup olmadıklarını saptayabilirler.
Bu testler doktorunuzun tedaviye ihtiyacınız olup olmadığına karar vermesine de yardımcı olabilirler:

• Bu testte doktor rahim ağzını mikroskopla inceler. Çıplak gözle görülemeyecek problemler görülebilirler.
• Bu işlemde küçük bir doku örneği alınır. Örnek incelenmek üzere laboratuvara gönderilir.
• Koni biyopsi. Bu işlemde rahim ağzında koni şeklinde bir parça çıkarılır. Parça incelenmek üzere laboratuvara gönderilir.
• Loop elektrocerrahi eksizyon işlemi (LEEP). Bu işlemde rahim ağzındaki anormal alanları çıkarmak için elektrik akımı geçirilen ince bir tel halka kullanılır. Bu elektrik enerjisi rahim ağzının yüzeyindeki kan damarlarını yakmak için de kullanılır.

Eğer bu testlerle rahim ağzı kanseri teşhisi konursa doktorunuz kanserin büyüklüğünü ve ne kadar yayıldığını saptar. Bu süreç başka testlerin yapılmasını gerektirebilir:

• Pelvis muayenesi (rektal muayene dahil) – Doktorunuzun rahim, yumurtalıklar ve rahim ağzına komşu dokuları hissettiği önemli bir muayene
• Sistoskopi – Üretra ve idrar torbasının içinin ışıklı bir cihazla incelendiği bir test
• Proktoskopi – Rektum içinin ışıklı bir cihazla incelendiği bir test

Rahim ağzı kanseri akciğerler veya lenf düğümleri gibi başka bölgelere yayılabilir veya böbreklerin tıkanmasına yol açabilir. Doktorunuz bu bölgeleri kontrol etmek için testler isteyebilir. Bu testler röntgen filimleri, tomografi, MR veya laparoskopi olabilir.

RAHİM AĞZI KANSERİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Rahim ağzı kanserlerinin tedavisinde kullanılan yöntemler, cerrahi ve radyoterapi olarak 2 ana grup altında toplanıyor. Radyoterapi, rahim ağzı kanserinde her evrede kullanılabilen bir tedavi yöntemidir. Erken evre kanserlerde hastalığın yayılımı çok daha az olduğundan cerrahi tedavi ön plana çıkıyor. İlerlermiş serviks kanseri evrelerinde ise öncelikli tedavi biçimi, radyoterapidir. Cerrahi tedavide; yerleşimi rahim ağzı bölgesinde olan primer tümör ve muhtemel yayılım bölgelerinin temizlenmesi hedefleniyor. Cerrahi tedavi tümörün boyutuna göre aşağıda yer alan küçük cerrahi tekniklerden; tüm rahim, rahim ağzı ve lenf bezlerinin alındığı büyük cerrahi tekniklere kadar değişebiliyor.
LEEP (Loop electrosurgical procedure)

Rahim ağzı hücresel değişikliklerin tanı ve tedavisinde çok değerli bir yöntem olan LEEP’de elektriğin doku üzerindeki kesme ve kanamayı durdurucu etkisinden yararlanılmaktadır.
KRİYOTERAPİ
Hücrelerarası suyu kristalize ederek rahim ağzının yüzeyinde bulunan kanserli dokunun zedelenmesi ve kanserli hücrelerin yok edilmesinin hedeflendiği bir yöntemdir.

Lazer tedavisi
Yayılan kanserde tüm lezyonun görülebildiği ve rahim içi küretaj sonucu temiz olan her vakada kullanılabilir.
KONİZASYON
Rahim ağzı hücresel değişiklik tedavisinde büyük rol oynayan, rahim ağzından koni şeklinde bir parçanın çıkarıldığı cerrahi yöntemdir.